Uniwersytet Wileński

Dzisiaj zabieram Was w świat nauki, kultury, literatury i sztuki na Uniwersytet Wileński. Bilet na zwiedzanie dziedzińców kosztuje 1,5 euro, na dzwonnicę i do Muzuem Nauki dodatkowo płaci się 2,5 euro. Uczelnia zajmuje rozległą przestrzeń między ul. Zamkową i Uniwersytecką. Wejście główne jest blisko Pałacu Prezydenckiego. Zwiedzać można w każdy dzień tygodnia poza niedzielą.

UNIWERSYTET WILEŃSKI ( Vilniaus Universitetas) to majestatyczny zespół gmachów uniwersyteckich mieszczących bibiotekę, wydział historyczny i filologiczny, a także uniwersytecki kościół św. Jana. Wszystko to rozmieszczono na 13 dziedzińcach.Uniwersytet to jedna z najstarszych wyższych uczelni w Europie (założoną w 1570 r.akademię jezuicką przekształcono w 1579 r. na uniwersytet).

Pierwszym rektorem był słynny jezuita Piotr Skarga. Osoby związane z uczelnią to m.in.: Adam Jerzy Czartoryski, Jan i Jędrzej Śniadeccy, Joachim Lelewel, Adam Mickiewicz, Smuglewicz, Józef Ignacy Kraszewski,Tomasz Zan, Juliusz Słowacki, Czesław Miłosz, Juliusz Kłos i inni.To tutaj działały słynne tajne organizacje studenckie – filomaci i filareci. Część uniwersyteckich murów pochodzi z XV w.

Ważne daty w historii uczelni zaczerpnęłam z ulotki informacyjnej, którą otrzymałam kupując bilet wstępu:

1570 r. - z inicjatywy biskupa Waleriana Protasewicza zostaje założone kolegium jezuickie w Wilnie, powstaje biblioteka

1 kwietnia 1579 r. - król Polski i wielki książę litewski Stefan Batory nadaje przywilej dotyczący powołania uniwersytetu, a 30 października tego samego roku papież Grzegorz XIII – bullę potwierdzającą ten przywilej

1641 r. – zostaje otwarty Wydział Prawa

1753 r. – zostaje założone Obserwatorium Astronomiczne

1773 r. – następuje kasata zakonu jezuitów, sprawami dotyczącymi oswiaty zajmuje się powołana specjalnie w tym celu Komisja Edukacyjna

1781 r. – Uniwersytet Wileński otrzymuje nazwę Szkoły Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zostaje założony Wydział Medyczny

1803 r. – uczelnia otrzymuje tytuł uniwersytetu carskiego

1832 r. - zgodnie z rozkazem cara rosyjskiego Mikołaja I uniwersytet zostaje zamknięty

L.1919-1939 – działa polski Uniwersytet Stefana Batorego

1939 r. – Uniwersytet Wileński zostaje reaktywowany po przeniesieniu tu z Kowna wydziału humanistycznego oraz Wydziału Prawa

1940 r. – po ogłoszeniu Litwy republiką radziecką, uniwersytet zostaje zreformowany na wzór uczelni wyższych w Związku Radzieckim

17 marca 1943 r. – uniwersytet zostaje zamknięty na czas okupacji

Jesień 1944-1990 r. – Uniwersytet działa w warunkach władzy sowieckiej

1990 r. – po odzyskaniu przez Litwę niepodległości został zatwierdzony status Uniwersytetu Wileńskiego, uczelnia odzyskała autonomię.

Pora wejść na uczelniane dziedzińce. Na arkadowym Dziedzińcu Wielkim zobaczycie Kościół św. Jana, który oprócz sakralnej pełni rolę uniwersytecką.

Mieści się tutaj Muzeum Uniwersytetu Wileńskiego z starodrukami – Bibiami, modlitewnikami, dziełami filozoficznymi. Jest też popiersie Adama Mickiewicza, który często właśnie tam się modlił.

Warto zwrócić uwagę na imponujacą rokokową fasadę o falującej, dynamicznej kompozycji. Na fasadzie umieszczono tablice upamiętniające dwóch ważnych rektorów czyli Piotra Skargę i Jakuba Wujka. Obok świątyni jest dzwonnica z cechami renesansu i baroku powstała na fundamentach wcześniejszej wieży gotyckiej. Mierzy obecnie 68 m i jest wyższa od katedralnej.

Dziedziniec Wielki to zespół budynków w róznych stylach , pochodzących z odmiennych epok: renesansu, klasycyzmu, baroku. Na freskach umieszczonych na fasadach skrzydeł są portrety np. hetmana Jana Karola Chodkiewicza, króla Augusta II Mocnego, Stanisława Augusta Poniatowskiego i założycieli, fundatorów kolegium i uniwersytetu. W galerii Dziedzińca Wielkiego zostani upamiętnieni wychowankowie uczelni, profesorowie, rektorzy, przedstawiciele świata nauki.

Zbliżamy się do biblioteki. Przy bibliotece znajdziecie pomnik Kristijonasa Donelaitisa uważanego za najwybitniejszego klasyka literatury litewskiej XVIII wieku. Był litewskim księdzem luterańskim. Jego dzieła głównie dydaktyczne obejmują wiersze, jak również bajki i pieśni.

Główny gmach BIBLIOTEKI UNIWERSYTECKIEJ wzniesiono w XVI w., ale w XVIII w. dobudowano najwyższe piętro z wieżą obserwatorium astronomicznego. Drzwi do biblioteki, wykonane z brązu, pochodzą z 1996 r., kiedy to obchodzono 450- lecie wydania pierwszej książki litewskiej. Na drzwiach zostały przedstawione najważniejsze osoby i wydarzenia z dziejów piśmiennictwa litewskiego.

Zanim opowiem o salach bibliotecznych, chciałabym najpierw pokazać czytelnię studencką. Jest urządzona w stylu współczesnym.

W murach biblioteki jest wiele pięknych i zabytkowych sal. Sala Smuglewicza z pierwszej połowy XVII w. to sala z freskami malarza Franciszka Smuglewicza przedstawiającymi Matkę Boską i uczonych chrześcijańskiej Grecji.

Zawiera starodruki. Najcenniejsze to „O obrotach sfer niebieskich” Kopernika oraz pierwsza litewska książka pt. „Katechizm” wydana w Królewcu w 1547 r.

Niestety miałam pecha, bo zmieniano wystawę stałą na czasową i nie udało mi się zobaczyć dzieła Kopernika. Za to widziałam przygotowania do ekspozycji czasowej o Ogińskim, ponieważ 2015 rok jest uznany na Litwie jako rok Ogińskiego. To taki dodatek do bliskiego kontaktu ze skrzypcami podarowanymi przez ród Ogińskich dla Muzeum Mickiewicza, a które miałam okazję dotknąć.

Innym pięknym pomieszczeniem w bibliotece jest Sala Lelewela z częścią księgozbioru profesora. Sala Biała zaś ma płaskorzeźby przedstawiające Stanisława Augusta Poniatowskiego. Obok jest XVIII-wieczna sala wyposażona w zabytkowe przyrządy astronomiczne. Na trzecim piętrze biblioteki znajduje się reprezentacyjna sala Śniadeckich, w której działał teatr.Sufit zdobią zabytkowe kasetony. Mnie jednak najbardziej urzekla Sala Smuglewicza.

Na dziedzińcu Macieja Sarbiewskiego znajduje się studencka księgarnia Littera z gotyckimi sklepieniami i freskami pokazującymi sławnych profesorów i studentów uczelni. W segmentach ośmiu sklepień zostały przedstawione figury w pozycji leżącej, które uosabiają dziedziny nauki i sztuki, które rozwijały się na UW. Przed księgarnią odbywa się coroczna Wiosna Poezji.

Dziedziniec Simonasa Daukantasa został nazwany na cześć wychowanka uniwersytetu i historyka. To on spisał po litewsku historię Litwy. Na ścianie północnej znajduje się płaskorzeźba S. Daukantasa. W centrum dziedzińca rośnie dąb sprowadzony z jego rodzinnych stron.

Freski w holu przed Centrum Lituanistycznym – to cykl „Pory roku”, powstały w latach 1976-1985. Przedstawione są sceny i symbole typowe dla mitologii litewskiej, które ilustrują archaiczną koncepcję powstania świata.

Obserwatorium Astronomiczne jest przyozdobione malowidłami z motywami astronomicznymi. To budynek w stylu wczesnego klasycyzmu z dwoma wieżami i łacińskimi napisami: „Odwaga użyczyła staremu wszechświatu nowego swiatła” i „To jest dom Uranii: idźcie precz nikczemne kłopoty! Tu pogardzana jest nędzna ziemia, stąd kroczy się ku gwiazdom.”

Również Adam Mickiewicz doczekał się swojego dziedzińca na Uniwersytecie Wileńskim. Znajdujące się tu budynki należały do możnowładców z rodów: Masalskich, Zawiszów, Ogińskich.

Korzystając z okazji, że przechadzamy się tymi samymi dziedzińcami i salami, po których chodzili znani i uczeni, postanowiłam zabrać Was całkiem niedaleko by niejako zostać w tym klimacie. Od ulicy Zamkowej odchodzi krótka uliczka. Mieszkał tam kiedyś Mickiewicz.Stamtąd został zabrany do więzienia w klasztorze bazylianów. Jednak główną atrakcją tego miejsca jest Ściana Literatów. Sama ulica też nosi nazwę Literackiej lub zaułka Literackiego. Dopatrzycie się tam graffiti i tzw. kafelek znanych ludzi literatury, ale tak naprawdę są to tablice pamiątkowe, cytaty, portrety i różne inne. Zresztą sami zobaczcie.

Zwiedzanie uniwersytetu zmusiło mnie do wielu refleksji. Dobrze, że wcześniej zobaczyłam Muzeum Mickiewicza oraz drogi, którymi po Wilnie chodzili inni wielcy Polacy. Tak więc informacje wcześniejsze uzupełniły się. Pozostaje mi jeszcze dla poszerzenia wiedzy pokazać Wam cmentarz na Rossie, gdzie pochowanych jest wielu wybitnych Polaków i nie tylko. Zapraszam do poprzedniego wpisu.