Wilno często nazywane bywa miastem kościołów. To prawda. Jest ich bardzo dużo. Różnych wyznań, stylów architektonicznych i w różnych wiekach powstałych. Przyjrzyjmy się kilkunastu świątyniom, które niezaprzeczalnym pięknem rzucają się w oczy i nie sposób ich nie zobaczyć, bo też znajdują się na trasach innych zabytków wileńskich.
Złocone Wilno
Czy jesteś pięknie opakowane, Miasto
czy jesteś
całe podarte w złudzeniach.
Podają cię na wąskim półmisku
ze złoconym brzegiem,
do którego przybijają wybrańcy.
Staruszce z Zarzecza
Zostają pomarszczone dłonie
świętej Anny.
I Kazimierz -
Pusty jak dusza po ateiźmie.
Złocone Wilno,
cacko w ręku narodów.
Zalizać cię jak ranę.
(Alicja Rybałko)
Prawie każdy, który chce w jakiejś logicznej kolejności zobaczyć Wilno, zaczyna spacer od Ostrej Bramy. Nie będziemy zmieniać trasy, gdyż z tego miejsca najłatwiej odnaleźć kolejne punkty do zwiedzania. W przeszłości miasto było obwarowane 9 bramami. Została tylko ta jedna - Ostra Brama.
Ostra Brama - polska nazwa bramy pochodzi prawdopodobnie od ostrego klina, jaki tworzył w tym miejscu mur obronny. W języku litewskim nazywa się Bramą Jutrzenki. O funkcji obronnej bramy świadczą wąskie okienka strzelnicze w murze. W okresie renesansu nad bramą dobudowano attykę udekorowaną motywami figuralnymi.We wnęce nad otworem znajduje się wykuty z metalu krzyż ozdobiony ornamentami. To symbol Wilna. Jest to też jeden z symboli Rzeczypospolitej. O obrazie pisał Mickiewicz: „Panno święta, co w Ostrej świecisz bramie”. Modlił się tu Piłsudski i Mościcki.
Zaraz za Ostrą Bramą znajduje się Kościół św. Teresy. Powstał z inicjatywy Karmelitów przy wsparciu króla Władysława IV i podkanclerzego litewskiego Stefana Krzysztofa Paca, w stylu późnego baroku. Ma dwukondygnacyjną fasadę, a na frontonie herb Paców. W kościele tym przez rok spoczywało serce marszałka Piłsudskiego zanim pochowano je na Rossie.
Cerkiew i Monaster Ducha Świętego – naprzeciwko klasztoru Bazylianów, niemal u wejścia do kościoła św. Teresy, jest tabliczka z napisem Ausros Vartu g.10. Tu zaczyna się prawdziwa Rosja.To główna siedziba prawosławia na Litwie – monaster Ducha Świętego. Obok budynku jest klasycystyczna dzwonnica. W połowie XIX w. dobudowano bramę i mur okalający zespół klasztorny.
Kościół św. Kazimierza zwieńczony koroną Jagiellonów założono w 1604 r. po kanonizacji św. Kazimierza, syna Kazimierza Jagiellończyka i patrona Litwy. Obiekt jest barokowy. Wzniesiono go z pomocą Zygmunta III Wazy, jezuitów i wielkiego kanclerza litewskiego Lwa Sapiehy. Świątynię dosięgały częste pożary. W czasie insurekcji kościuszkowskiej był tam areszt dla rosyjskich jeńców. W czasie przemarszu wojsk napoleońskich w środku urządzono skład zboża. Po powstaniu styczniowym przerobiony w cerkiew. W 1915 r. Niemcy przerobili kościół w protestancką kirchę. Od 1966 r. było tam Muzeum Ateizmu i należało je odwiedzić, bo było w programie nauczania szkolnego. W 1989 r. kościół oddano wiernym. Odbywają się tutaj koncerty organowe.
Cerkiew Praskiewy jest neobizantyjska. Pierwotnie w 1345 r. była z drewna i miała stać w miejscu pogańskiej świątyni litewskiej. Po pożarze w końcu XVI w. odbudowano ją z kamienia. Rosyjski car Piotr I ochrzcił w tej cerkwi murzyńskiego chłopca Hannibala, pradziada poety Puszkina.
Cerkiew Przeczystej Bogurodzicy nawiązuje do sztuki gruzińskiej. Została ufundowana przez matkę Władysława Jagiełły, prawosławną księżnę Juliannę.
Zajrzyjmy jeszcze do jednej, chyba najbardziej urokliwej świątyni prawosławnej. Cerkiew św. Mikołaja jest otoczona metalowym ogrodzeniem. Przypomina wyglądem Cerkiew Praskiewy. Wzniesiono ją z rozkazu hetmana wielkiego litewskiego Konstantego Ostrogskiego, początkowo w stylu gotyckim. Po pożarze odbudowano ją w stylu rokoko.
Klasztor Bernardynek i Kościół św. Michała Archanioła – (Sv.Mykolo g.9) - to najcenniejszy obiekt renesansowy w Wilnie. Nie pełni obecnie funkcji sakralnych, dlatego zwiedzać go można w godz. urzędowania Muzeum Architektury . Obiekty te zostały ufundowane przez hetmana wielkiego litewskiego Lwa Sapiehę. Przeznaczył na ten cel własny pałac, bo chciał uczynić w nim mauzoleum rodowe.
Kosciół św. Katarzyny jest barokowy, z delikatną fasadą ozdobioną sztukateriami, herbem Chodkiewiczów i dwoma wieżami. W małym parku za kościołem jest popiersie Stanisława Moniuszki.
Kościół św. Anny na Maironio g.8 uważany za jedną z najcenniejszych budowli średniowiecznej Europy.Olśniewający kościół jest dziełem gdańskiego architekta Michała Enkingera. Oszałamiająca fasada w stylu tzw. gotyku promienistego przypomina kościoły Flandii i Francji i jest koronkowym warsztatem twórcy. Budowlą zachwycił się sam Napoleon. Kiedy zmierzał na Moskwę, powiedział, że chciałby postawić św. Annę na dłoni i przenieś do Paryża. Kościół, zwany też “Śpiewającym kamieniem” zbudowano z 33 gatunków cegieł, ma piękną oryginalną fasadę, trzy wieżyczki zdobione pinaklami, w ścianach bocznych znajdują się podwójne gotyckie okna. Jest kościołem niedużym, jednonawowym, którego elementy ornamentyki przypominają płomienie.
Kosciół św. Bernarda i św. Franciszka – kościół obronny, jedna z największych budowli sakralnych na Litwie. Masywne mury były kiedyś częścią umocnień miejskich. Na ścianie północnej ciągle widać otwory strzelnicze. Jest przykładem gotyku ceglanego. Fasadę zdobią dwie wieżyczki, zaś do tylnej przylega dzwonnica. W kościele spoczywają prochy litewskich magnatów m.in. Stanisława Radziwiłła i Władysława Tyszkiewicza.
Kościół Wszystkich Świętych jest wczesnobarokowy z roku 1620, zaś dzwonnica z XVIII w. Wnętrza zdobią polichromie i 18 barokowych ołtarzy.
Kosciół ewangelicko-luterański na Vokieciu 18. Patronem protestantów na Litwie jest Mikołaj Radziwiłł Czarny.
Kosciół św. Trójcy na Dominkonu 12. Kiedyś proboszczem był tutaj Marcin Poczobutt.
Klasztor Dominikanów na Dominionu g.6 założono razem z kościołem w 1501 r. W okresie zaborów mieściło się tam więzienie. Obecnie jest w budynku księgarnia.
Kościół Dominkanów Ducha Świętego – (Dominionu g.8). Wspaniały przykład późnego gotyku. Jedyny kościół polski, gdzie nabożeństwa odbywają się w naszym języku. Jedna z najstarszych świątyń wileńskich.
Synagoga Chóralna przetrwała jako jedyna z 105 istniejących w Wilnie synagog i domów modlitwy. Zbudowana w 1905 r. w stylu mauretańskim. Na fasadzie jest napis: „Dom modlitwy –świętość dla wszystkich narodów”. Obok widzimy obraz tablic Mojżesza.
Pokazałam tylko wybrane obiekty. Wiele czeka jeszcze na renowację. Wilno dba o zabytki i najpewniej, gdy pojadę tam następnym razem, zobaczę kolejną perełkę. Zaraz Wam o tym napiszę.:)
